Romeinse meelfabriek gebaseerd op 16 watermolens
Het aquaduct en de molens van Barbegal is een Romeins watermolencomplex enkele kilometers ten noorden van de zuid Franse stad Arles in de regio Provence-Alpes-Côte d’Azur. Het complex wordt “de grootste bekende concentratie van mechanische kracht in de antieke wereld” genoemd. Het concept was eenvoudig, maar de toepassing is indrukwekkend. De meelfabriek in Barbegal, daterend uit de 4e eeuw na Christus, was een complex bestaande uit zestien korenmolens.
4500 kilo meel per dag
Twee aquaducten komen ten noorden van het molencomplex bij elkaar. Via een sluis werd de watertoevoer naar het complex geregeld. De kracht om de molenstenen aan te drijven was afkomstig van zestien waterraderen, opgesteld in twee parallelle rijen van acht waterraden. Het waren zogenaamde “bovenslagmolens”, waarbij het water boven op het rad wordt gestort. Elke rij liep bergafwaarts, zodat het water van het ene rad op het andere werd gestort en alle acht op zijn beurt aandreef, voordat het water tegen de voet van de heuvel in een afvoer liep. Verticale watermolens waren de Romeinen goed bekend. De capaciteit van de fabrieken wordt geschat op 4500 kilo meel per dag, voldoende om brood te leveren voor de 6.000 van de 30 tot 40.000 inwoners van Arles op dat moment.
Het gebruik van meerdere gestapelde reeksen waterraden was wijdverspreid in Romeinse mijnen. Het huidige bewijs van meerdere molens tijdens de Romeinse tijd is zeldzaam. De overblijfselen van de Barbegal-molen en gebouwen die de overkapte waterwielen huisvesten, zijn nog steeds zichtbaar en het zijn veruit de best bewaarde oude molens. Er zijn aanzienlijke metselwerkresten van de waterkanalen en funderingen van de individuele molens, samen met een trap die op loopt tegen de heuvel waarop de molens zijn gebouwd.
Zie tevens het vervolg op dit artikel in “Brood en spelen“.
Selecteer onderstaande afbeeldingen voor een grotere weergave.
20