Vlas van vezel tot zaad
De tere bloemetjes van Vlas zijn niet alleen prachtig om te zien, de plant heeft ook nog andere voordelen. Al eeuwenlang worden de zaden gebruikt als huismiddel tegen spijsverteringsstoornissen en huidontstekingen.
Vlasbloemen
Kleine bloemetjes in zacht violet die op lange stelen naar de hemel rijken. Vlas (Limum uxítatíssimum) is een mooie weideplant, maar is meer dan dat. Vlas is een van de oudste cultuurplanten; het wordt al meer dan 6000 jaar geteeld. Lange tijd werd vlas gebruikt voor het vervaardigen van linnen en was het, samen met wol, een van de belangrijkste grondstoffen voor textiel.
Maar met de opkomst van katoen in de negentiende eeuw – dat niet alleen een stuk goedkoper, maar ook gemakkelijker te bewerken is – werd vlas steeds minder gebruikt voor het maken van stoffen. Nu kennen we vlas vooral vanwege dat andere product: lijnzaad en lijnzaadolie.
Twee rassen
Overigens kent vlas twee verschillende rassen: vezelvlas en olievlas. Deze rassen zijn zo ingedeeld vanwege hun toepassing, dus ofwel voor de productie van linnen ofwel de productie van lijnzaadolie. Het verschil is, dat de planten van olievlas korter en meer vertakt zijn en hun zaden veel olie bevatten, terwijl de vezelrassen weinig vertakt zijn en tot wel 1,20 in hoog kunnen worden en dus mooie vezels opleveren. Daarnaast zijn er overigens ook blauw- en witbloeiende rassen en rassen met bruine en met gele zaden.
Tegenwoordig wordt er nog wel vezelvlas geteeld, maar op heel andere schaal. De teelt voor linnen concentreert zich vooral in Zuid-Nederland, België en Noord-Frankrijk. Meer dan drie kwart van de geoogste vezels vindt zijn weg naar modewinkels, na eerst langs spinnerijen, weverijen en ateliers in voornamelijk China te zijn gegaan. Het houtoverschot uit vezels en overige vezelrestanten worden niet verspild, maar gebruikt bij de fabricage van o.a. bouwplaten, bankpapier, isolatiemateriaal en kattenbakvulling.
Goed voor de darmen
Lijnzaad en lijnzaadolie, dat andere product van vlas, staat vooral bekend vanwege zijn gunstige invloed op de spijsvertering. Het wordt wel gezien als het wondermiddel tegen verstopping, een prikkelbare darm en ander maag- en darmklachten. De zaden brengen op natuurlijke wijze de spijsvertering op gang. Als de zaden met vloeistof in aanraking komen, zwellen ze op en zorgen er zo voor dat de darmwand soepeler en wijder wordt. De spieren in de darmwand worden geactiveerd, de ontlasting wordt zachter en de verstopping verdwijnt.
Bovendien vormt lijnzaad een soort slijm waarmee het een beschermlaagje op het slijmvlies in de darmen legt en eventuele ontstekingen verzacht. Gebroken lijnzaad, dat te koop is bij drogisterijen en reformwinkels, is het meest effectief. Hele zaadjes kun je voor inname het beste eerst in een vijzel fijnwrijven. Zorg er wel voor dat je voldoende drinkt als je lijnzaad gaat gebruiken, want lijnzaad onttrekt vocht aan de darmen. Drink daarom liefst minimaal twee liter water of kruidenthee per dag bij gebruik van lijnzaad.
Heilzame olie
Maar de kleine zaden zijn niet alleen goed voor de darmen. De olie die uit lijnzaad wordt gewonnen, is rijk aan omega-3 vetzuren, die hart- en vaatziekten en zelfs diabetes kunnen voorkomen. Vooral vegetariërs die geen vis eten maar wel een uitgebalanceerde voeding willen, wordt aangeraden om elke dag een eetlepel van deze gezonde olie te eten. Lijnzaadolie mag niet worden verhit, maar kan prima zo worden gegeten of worden gegeten of worden gebruikt in een dressing over de salade met veel verse groente. De zaden zelf kunnen ook uitwendig worden gebruikt. Overgiet daarvoor gekneusde zaden met heet water tot een brij ontstaat en doe dit in een warme theedoek. Zo’n kompres helpt tegen huidontstekingen, reumatische klachten, zweren en psoriasis. Voeg er nog wat honing en olijfolie aan toe en het kompres wordt een natuurlijke vocht inbrenger. En heb je last van een prikkelhoest, keelpijn, bronchitis of heesheid? Wikkel dan de kompres met lijnzaad om je hals.
Artikel uit: LandIdee 06 (rubriek apotheek)
Tekst: Anja Schallenmuller Vertaling: Sylvia Emonts Foto’s: Shutterstock/E. Scheitzer, GAP Garens/ T. Gainey, Biolib, Peter Raider, Shutterstock
20