Muizenruiter
Wat is een muizenruiter? Een muizenruiter is een zeer effectief middel om muizen, maar ook ander ongedierte, op het erf te voorkomen. Tegelijkertijd bevordert het de roofvogelstand in de omgeving. Het is de meest ecologische methode die volledig aansluit bij biotopen. Je kunt stellen dat elke molen met een erf dat daar geschikt voor is over een muizenruiter zou moeten beschikken. En dat zal bij veel molens dus het geval kunnen zijn. Daarnaast heb je voor de bezoekers weer een interessant erbij, want bijna niemand weet wat een muizenruiter is, hoe het werkt, en hoe het de natuur bevorderd.
In 2018 plaatsten vrijwilligers van de Stichting Hofvogels in samenwerking met de vrijwilligers van Noordmolen Twickel voor het eerst een muizenruiter aan de andere kant van de vijver. Ruim vijf jaar later heeft dit exemplaar zijn diensten bewezen en is er een nieuwe muizenruiter geplaatst.
Hooiruiter
Als we het over een muizenruiter hebben dan ontkomen we er niet aan om het ook over de “hooiruiter” te spreken. De muizenruiter vindt daar namelijk zijn oorsprong.
Vroeger werden stro en hooi op een andere manier gedroogd dan nu. In tegenstelling tot graan/koren leende hooi zich niet goed om in de vorm van een schoof op het land te laten drogen (zie foto korenschoof). Daarom werd voor hooi een “hooiruiter” gebruikt.
Een “hooiruiter” is een constructie die wordt gebruikt voor het drogen en/of opslaan van hooi. Het is ook wel bekend als een “hooiberg” of “hooischelf”.
Traditioneel bestaat een hooiruiter uit een piramide-achtige structuur met een rieten of strooien dak, ondersteund door een frame van houten balken of palen. Deze constructie maakte het mogelijk om het hooi op te stapelen en te laten drogen door luchtstromen toe te laten. Bekijk voor meer beeld en geluid over het gebruik van de hooiruiter dit filmpje uit 1930.
De hooiruiter bleek een ideale locatie voor insecten en knaagdieren zoals muizen om zich te verstoppen en zo mogelijk te nestelen. Het is er warm en droog. En met een beetje geluk zaten er ook nog graszaden tussen het hooi.
Muizenruiter
Natuurlijk wil je geen muizen, maar met het plaatsen van een hooiruiter kon je wel sturen waar de muizen zich graag zouden willen ophouden. Door de hooiruiter in de omgeving van een molen te plaatsen, en de hooiruiter nog geschikter te maken voor de knaagdieren met extra graan of zaden, bleven de muizen uit de molen weg. Zo is de “muizenruiter” ontstaan. Door de hooiruiter aan te passen en extra voer voor de muizen toe te voegen ontstaat een vier sterren volpension verblijf voor muizen. Selecteer de bouwtekening voor een betere weergave.
Steenuil
Muizen worden gevangen en gevoerd aan de jongen.
Fotograaf: Chris van Rijswijk
Vogelbescherming
Met de opkomst van de vogelbescherming werd ook een tweede functie van dit hotel voor muizen interessant. Voor de vogelbescherming wel te verstaan, en dus niet persé voor de muizen.
Om het roofvogelbestand in de winter en broedseizoen op peil te houden zijn muizenruiters namelijk ook zeer geschikt.
Muizen en andere knaagdieren vormen een belangrijke voedselbron voor tal van roofvogels. Denk aan de uil, de buizerd en ook de torenvalk. Natuurlijk zijn ook kleine marterachtigen zoals de wezel, hermelijn en bunzing, maar ook de vos is geïnteresseerd. Ze hebben al snel in de gaten dat er in de omgeving van een muizenruiter het makkelijk scoren is.
Dus met het tweede muizenruiter gaan we opnieuw muizen bij Noordmolen Twickel weghouden en mogelijk zorgen voor een beter roofvogelbestand. Daarom wordt er in de omgeving van de muizenruiter ook een roofvogel nestkast geplaatst.
De nieuwe nestkast is er al. De boom waar de vorige nestkast in hing en goed zicht had op de muizenruiter is eerder bij een flinke stom omgewaaid. Nagenoeg op dezelfde plek wordt nu een paal geplaatst voor de nieuwe nestkast.
De locatie van de muizenruiter is te zien op deze overzichtsfoto bij de rode pijl. Selecteer de foto voor een grotere weergave. Wat opvalt is dat de muizenruiter niet direct naast de Noordmolen staat, maar zo’n veertig meter verderop aan de andere zijde van de vijver. En op zo’n afstand doet de muizenruiter prima zin werk.
Voor de kosten van het materiaal hoef je het niet te laten om een muizenruiter te bouwen. Met een paar stokken of latten, touw en twee balen hooi of stro ben kje klaar.
Nog meer over de muizenruiter weten? Luister dan naar Vroege vogels.
Noordmolen Twickel
Richard Hulselmans