Een watermolen van meer dan 650 jaar oud

In de Noordmolen op landgoed Twickel bij Ambt Delden wordt olie geslagen uit lijnzaad (vlaszaad). Dit gebeurt in drie bedrijfsgangen (zie bovenstaande foto’s).

De eerste bedrijfsgang is het kneuzen van het lijnzaad, dit gebeurt op de kollergang. De kollerstenen (kantstenen) kneuzen het lijnzaad tot lijnzaadmeel. De strijker strijkt het weg spattende zaad weer onder de kollerstenen. Is het zaad voldoende gekneusd, dan laat de molenaar de afloper zakken en opent hij de schuif, waarmee het lijnzaadmeel in de meelbak valt.

De tweede bedrijfsgang is het verwarmen van het lijnzaadmeel. Het verwarmen gebeurt op de vuister. Dit is een uit zandsteen opgebouwde vuurhaard afgedekt met een stalen plaat. Hierop ligt een bodemloze pan waarin het lijnzaadmeel wordt verwarmd tot circa 40 graden. Als het meel is opgewarmd schuift de molenaar de pan met de inhoud over de trechters, waarna het meel in de twee opgehangen buulen (zakken) valt.

De derde bedrijfsgang is het slaan van olie. Dit olie slaan vindt plaats op de persbank (slagbank). De buulen worden hier tussen een persplank gelegd en daarna in de persbank geplaatst. Door middel van een vallende slaghei slaan we de slagbeitel naar beneden waardoor er druk komt op het lijnzaadmeel. Dit wordt vloeibaar waardoor de olie uit de buul wordt geperst.

Tijdens de openingstijden is de molen in werking en wordt er olie geslagen. De molenaars geven daarbij tekst en uitleg over onder andere de hier boven beschreven bedrijfsgangen.

De molen is door de eeuwen heen verschillende malen gerestaureerd. Sinds mei 1990 houden vrijwilligers de molen in bedrijf. In 2006 was wederom een grote restauratie noodzakelijk. Niet alleen de molen, maar ook het molenrad, de kademuren en brug waren aan renovatie toe. Daarnaast moest er vanwege de Arbowet een molenaarshuis worden bijgebouwd. Dit verblijf is zo veel mogelijk volgens de oude technieken, die bij de molenbouw werden toegepast, opgetrokken. Dit zeer grote renovatieproject kon mede dankzij Europese subsidie (Leader+) gerealiseerd worden. Bekijk de pagina restauratie met gedetailleerde beschrijvingen over en foto’s van dit project.

Het Nederlandse molenaarsambacht is in 2017 ingeschreven op de Representatieve Lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid. Het is het eerste Nederlandse erfgoed dat is opgenomen op deze lijst van UNESCO.

Door de inzet van Koren- en Oliemolen Woldzigt, Oliemolen Eerbeek en Noordmolen Twickel is het ambacht Olieslaan in december 2023 bijgeschreven op de lijst voor Immaterieel Erfgoed. De inschrijving van het ambacht Olieslaan op de lijst voor Immaterieel Erfgoed is hierin de volgende erkenning. De bijschrijving in de inventaris vindt je HIER.

De toegang is gratis. Een vrijwillige bijdrage voor de instandhouding van de molen wordt op prijs gesteld. De Noordmolen wordt geheel door vrijwilligers gerund, en ontvangt geen structurele subsidie.

We zijn mede afhankelijk van donateurs en kunnen iedere donatie goed gebruiken. Je kunt vanaf slechts €5 per jaar al donateur van de Noordmolen Twickel worden om het onderhoud te bekostigen en hem te behouden. Klik hier voor meer informatie.

Vind je het leuk om te zien hoe in Noordmolen Twickel al meer dan 650 jaar olie wordt geslagen en daarbij tekst en uitleg te krijgen van de molenaars, kom dan eens langs. Je kunt je bezoek combineren met een wandeling over het prachtige landgoed Twickel. De routebeschrijvingen zijn in de molen verkrijgbaar.